Gwałtowny spadek wydajności, nieprzyjemny zapach, czy głośna praca to tylko niektóre spośród sygnałów, świadczących o tym, że klimatyzator nie działa prawidłowo. Choć zakres możliwych usterek jest szeroki, wiele z nich powtarza się z dużą regularnością. W tym artykule przedstawiamy najczęstsze problemy z urządzeniami chłodzącymi, omawiając ich przyczyny oraz potencjalne rozwiązania.
Prawidłowo zainstalowaną klimatyzację można określić jako stosunkowo niezawodną instalację. Jej sprawność w dłuższym okresie w dużej mierze zależy od regularnej konserwacji. Bazując na wieloletnim doświadczeniu serwisantów, możemy jasno wskazać, że głównym źródłem problemu nie są wady fabryczne czy błędy instalacyjne, lecz wielomiesięczne zaniedbania w eksploatacji. Zbierający się na wymiennikach kurz, zatkane kanały odpływu skroplin, czy zanieczyszczone wentylatory i filtry powodują, że klimatyzatory pracują w warunkach znacznie odbiegających od przewidzianych przez producenta, stopniowo tracąc zdolność chłodzenia.
Znacznej część spośród zgłaszanych problemów można by uniknąć, gdyby urządzenia były poddawane regularnej okresowej konserwacji, tj. minimum raz w roku, przed sezonem letnim. Pamiętajmy, że zaniedbania w tym zakresie nie tylko obniżają komfort użytkowania, ale też skracają żywotność kluczowych komponentów systemu.
Możemy wyróżnić kilka komponentów klimatyzatorów, które ze względu na intensywną eksploatację i swoje podatności konstrukcyjne są szczególnie narażone na niesprawności uszkodzenia. Zaliczamy do nich:
Bazując na doświadczeniu naszych serwisantów, w dalszej części artykułu przedstawiamy najczęstsze rodzaje awarii urządzeń klimatyzacyjnych, które spotykamy w naszej praktyce zawodowej.
Pamiętaj, że samodzielny serwis klimatyzatora grozi trwałym uszkodzeniem urządzenia i utratą gwarancji. Do ingerencji w układ chłodniczy klimatyzatory wymagane są uprawnienia „F-GAZowe”. Wszystkich klientów, zainteresowanych usługą serwisu lub przeglądu klimatyzatorów na terenie woj. podkarpackiego zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą.
Odczuwalny spadek intensywności nawiewu najczęściej wynika z zanieczyszczonych filtrów powietrza lub zabrudzonego wymiennika ciepła. Oba te elementy mogą być pokryte warstwą kurzu, wilgoci i mikroorganizmów, co powoduje znaczne ograniczenie przepływu powietrza w jednostce wewnętrznej. W skrajnych przypadkach wentylator próbuje kompensować opór, co prowadzi do jego głośnej i nieprawidłowej pracy.
Inną możliwą przyczyną jest uszkodzenie samego wentylatora – np. poluzowanie łopatek, zatarcie łożysk lub awaria silnika. W przypadku klimatyzatorów kanałowych problem może też leżeć w źle dobranej średnicy lub długości kanałów, a także ich niedrożności. Poza podstawowymi pracami, takimi jak czyszczenie filtrów, inne czynności powinny być przeprowadzone przez doświadczonego fachowca.
Nieświeża woń pojawiająca się po uruchomieniu klimatyzatora to jeden z pierwszych sygnałów, że wewnątrz urządzenia rozwijają się mikroorganizmy. Najczęściej źródłem zapachu są grzyby, pleśnie i bakterie, które osadzają się na zabrudzonym parowniku lub wilgotnych filtrach. W środowisku o podwyższonej wilgotności, przy ograniczonej wentylacji i braku regularnego czyszczenia, tworzy się idealne miejsce do ich namnażania.
W powyższym przypadku użytkownik może samodzielnie oczyścić filtry siatkowe oraz zastosować specjalistyczne środki do dezynfekcji parownika dostępne w sprayu. Jeśli jednak zapach jest silny, trwały lub powraca po kilku dniach, konieczna jest profesjonalna dezynfekcja jednostki wewnętrznej wraz z kontrolą odpływu kondensatu.
Objawem przegrzewania są najczęściej wyłączanie się urządzenia po krótkim czasie pracy, intensywny hałas wentylatora lub wyraźnie podniesiona temperatura obudowy. Problem ten bywa skutkiem ograniczonego przepływu powietrza, najczęściej przez zanieczyszczone filtry, wymiennik ciepła wentylator. Jeśli układ nie może skutecznie oddawać ciepła, komponenty zaczynają pracować w warunkach przeciążenia.
Przyczyną może być także awaria czujnika temperatury, który błędnie odczytuje parametry i nie uruchamia wentylatora z odpowiednią prędkością. We wszystkich przypadkach niezbędna będzie diagnostyka serwisowa.
Nadmierny hałas to jedna z najczęstszych przyczyn zgłoszeń serwisowych. Źródłem głośnej pracy może być uszkodzony lub zabrudzony wentylator – nagromadzony kurz na łopatkach powoduje ich niewyważenie, co skutkuje wibracjami i szumem. Hałas często generują też luźne mocowania obudowy lub samego urządzenia, które wpadają w rezonans. W długo eksploatowanych urządzeniach problemem bywa również zużycie łożysk wentylatora lub sprężarki.
Zdarza się, że przyczyną hałasu jest niewłaściwy montaż – np. zbyt krótka instalacja freonowa lub montaż jednostki zewnętrznej klimatyzatora większej mocy w miejscu, gdzie urządzenie przenosi drgania na konstrukcję budynku. Dobrze wyciszony i poprawnie pracujący klimatyzator powinien emitować jedynie jednostajny szum, który nie dominuje w tle. Jeśli najprostsze czyszczenie filtrów urządzenia nie pomaga, zalecamy skontaktowanie się z serwisem.
W wielu przypadkach przyczyna braku chłodzenia klimatyzatora okazuje się prozaiczna – nieprawidłowo ustawiony tryb pracy (np. wentylacja zamiast chłodzenia), zbyt wysoka temperatura zadana lub niedomknięte okna, przez które ucieka zimne powietrze.
Jeśli jednak ustawione parametry są poprawne, a klimatyzator nadal nie obniża temperatury w pomieszczeniu we właściwy sposób, możemy podejrzewać niedobór czynnika chłodniczego. Nieszczelność układu powoduje spadek ciśnienia czynnika, co uniemożliwia prawidłowe odparowanie czynnika w parowniku. Innym częstym winowajcą jest zabrudzony wymiennik ciepła – osad z kurzu i wilgoci skutecznie blokuje wymianę termiczną między powietrzem a czynnikiem chłodniczym.
Zdarza się też, że sprężarka nie uruchamia się, mimo pracy wentylatorów – wtedy problem leży w elektronice sterującej.
Brak reakcji urządzenia najczęściej wskazuje na problemy z zasilaniem – wyłączony bezpiecznik, uszkodzony przewód lub przeciążenie obwodu. W przypadku modeli split warto zweryfikować połączenie między jednostką wewnętrzną a zewnętrzną, zwłaszcza jeśli zastosowano przewody o zbyt małym przekroju lub źle zabezpieczone przed wilgocią, czy gryzoniami.
Gdy zasilanie jest prawidłowe, a urządzenie nadal się nie uruchamia, przyczyną bywa uszkodzona płyta sterująca lub zablokowany system z powodu zapisanych błędów. Niektóre modele przechodzą w tryb ochronny po wykryciu anomalii w pracy czujników – np. temperatury lub ciśnienia. Warto też wykluczyć awarię pilota lub odbiornika sygnału podczerwieni.
Zakłócenia ciśnienia w układzie chłodniczym należą do usterek, które bezpośrednio wpływają na zdolność klimatyzatora do chłodzenia i pracę sprężarki. Zbyt niskie ciśnienie zazwyczaj świadczy o ubytku czynnika chłodniczego, spowodowanym nieszczelnością instalacji lub źle przeprowadzonym montażem. Układ pracujący w takich warunkach jest szczególnie narażony na uszkodzenia – sprężarka może pracować „na sucho”, co prowadzi do jej trwałego zniszczenia.
Zbyt wysokie ciśnienie z kolei może być efektem przeładowania czynnikiem, zatkania zaworu rozprężnego, zanieczyszczenia wymiennika lub ograniczonego przepływu powietrza przez skraplacz. Objawia się to cyklicznym wyłączaniem się jednostki zewnętrznej i przechodzeniem systemu w tryb awaryjny. Nieprawidłowe ciśnienia wpływają również na wydajność chłodzenia i mogą prowadzić do zamarzania parownika.
Diagnostyka w takich wypadkach wymaga użycia manometrów serwisowych i posiadania doświadczenia w pracy z czynnikami chłodniczymi oraz uprawnień ,,F-GAZowych. To jedna z tych usterek, których nie da się zidentyfikować „na oko” — niezbędny jest pomiar i analiza parametrów pracy urządzenia w rzeczywistych warunkach.
Jeśli użytkownik zauważy warstwę lodu na jednostce wewnętrznej lub skraplającą się wodę poza tacą ociekową, konieczne jest przerwanie pracy urządzenia i zdiagnozowanie przyczyny przed ponownym uruchomieniem.
Oblodzenie parownika to efekt zakłócenia równowagi między ilością dostarczanego powietrza a temperaturą powierzchni wymiennika. Gdy przepływ powietrza jest zbyt słaby, zimny parownik nie odbiera odpowiednio ciepła z otoczenia i zaczyna pokrywać się lodem. Najczęstszą przyczyną jest zabrudzony filtr powietrza lub wentylator, który nie zapewnia właściwej cyrkulacji.
Drugim istotnym powodem jest wspomniany niedobór czynnika chłodniczego – spadek ciśnienia w układzie powoduje obniżenie temperatury odparowania, co sprzyja zamarzaniu części wymiennika. Czasami winne są też niesprawne czujniki temperatury, które nie przekazują prawidłowych sygnałów do układu sterowania.
Obecność oleju chłodniczego poza układem to sygnał nieszczelności przy połączeniach rurowych, na jednostce zewnętrznej lub przy zaworze serwisowym. Olej krążący razem z czynnikiem chłodniczym pełni funkcję smarującą dla sprężarki, dlatego jego ubytek prowadzi do wzrostu tarcia, przegrzewania się i w konsekwencji poważnej awarii całego układu.
Najczęstsze miejsca wycieku to połączenia kielichowe, miejsca po serwisie lub montażu, a także odcinki rur narażone na drgania i naprężenia. Towarzyszące plamy oleju często łączą się z ubytkiem czynnika chłodniczego, co może powodować spadek wydajności, nierówną pracę urządzenia, a nawet jego całkowite zatrzymanie.
Wyczucie oleju na powierzchni przewodów lub obudowy jednostki zewnętrznej zawsze wymaga interwencji serwisowej – układ musi zostać uszczelniony i uzupełniony czynnikiem, a ilość oleju w sprężarce przywrócona do normy. Zignorowanie problemu w tym wypadku skutkuje zwykle trwałym uszkodzeniem sprężarki.
Jeśli klimatyzator regularnie się wyłącza i ponownie uruchamia w krótkich odstępach czasu, najczęściej przyczyną jest błędny odczyt temperatury – np. uszkodzony lub źle umiejscowiony czujnik, który „sądzi”, że pomieszczenie osiągnęło już zadaną wartość, mimo że tak nie jest.
Zdarza się również, że urządzenie wyłącza się z powodu przeciążenia – np. w wyniku zbyt wysokiego ciśnienia czynnika chłodniczego, zabrudzonego wymiennika lub awarii wentylatora. W niektórych przypadkach problem leży po stronie zasilania: spadki napięcia lub niestabilna sieć powodują, że elektronika zabezpieczająca przerywa pracę klimatyzatora.
W instalacjach chłodniczych, w których nie ma możliwości grawitacyjnego odprowadzania wody, stosuje się pompę skroplin, odpowiedzialną za usuwanie wody z tacy ociekowej jednostki wewnętrznej. Jej niesprawność objawia się najczęściej wyciekami wody do wnętrza pomieszczenia lub zatrzymaniem pracy urządzenia w trybie awaryjnym.
Do typowych przyczyn awarii należą:
Jeśli woda nie jest odprowadzana na bieżąco, może dojść do zalania elementów elektronicznych. Co istotne, nawet niewielka ilość stojącej wody może sprzyjać rozwojowi pleśni i bakterii. W przypadku podejrzenia tego typu awarii należy wyłączyć urządzenie i jak najszybciej skontaktować się z serwisem.
Podwyższona temperatura obudowy jednostki zewnętrznej podczas pracy jest zjawiskiem normalnym – to właśnie w niej następuje oddawanie ciepła z pomieszczenia do otoczenia. Problem pojawia się wtedy, gdy nagrzewanie jest nadmierne, a obudowa staje się gorąca do tego stopnia, że wyraźnie wpływa na pracę urządzenia lub skutkuje jego wyłączeniem.
Najczęściej powyższe problemy wynikają z ograniczonego przepływu powietrza przez skraplacz – przyczyną może być zabrudzony wymiennik, zablokowany wentylator lub zbyt mała przestrzeń wokół jednostki, utrudniająca odprowadzanie ciepła. Zbyt wysokie ciśnienie w układzie chłodniczym również może powodować przegrzewanie, szczególnie w połączeniu z wysoką temperaturą otoczenia.
